5 ویژگی افرادی که بیشتر دچار فرسودگی شغلی می شوند:
امروزه با توجه به فشارهای روانی مختلف در سطح جامعه، ممکن است برخی افراد با ویژگی هایی که از قبل دارند، بیشتر در معرض فرسودگی شغلی قرار بگیرند. برخی ویژگی ها اختصاصی و برخی ناشی از قرار گیری فرد در محیط است.
اگر فردی یک یا چند ویژگی را با هم دارا باشد، ممکن است بیشتر در معرض فرسودگی شغلی قرار بگیرد.
با من همراه باشید تا در ادامه به این موارد اشاره کنم.
کمال گرایی
یکی از نظرات رایج این است که افراد آرمان گرا یا کمال گرا معمولا دچار فرسودگی شغلی می شوند. زیرا آن ها افرادی هستند که برای رسیدن به هدف تلاش بسیار زیادی را می کنند. اما می بینند که این تلاش ها کافی نیست و انگار در ذهن یا حتی خارج از ذهن خود ، یک سری استانداردهایی تعبیه کردند.
اختلالات روانی
گاهی نیز در افرادی این فرسودگی شغلی ظاهر می شود که از اختلالات وسواس فکری و … رنج می برند. این گونه افراد، مخصوصا اگر علائم شان با کمی کمال گرایی و اضطراب همراه باشد، ( که البته وسواس خود، زیرمجموعه اختلالات اضطرابی است)، معمولا دچار فرسودگی می شوند.
گذشته ی فرد
گاهی فرسودگی شغلی حاصل تجربه تلخ تربیت سرسختانه در گذشته ی افراد است. مثلا فردی که در مبحث طرحواره ها، دارای طرحواره ی بی ارزشی( نقص و شرم)، یا در صورت جبران افراطی آن، درگیر طرحواره ی معیارهای سرسختانه ( عیب جویی افراطی) است، ممکن است به خاطر آن حس بی ارزشی دائمی که از درون حس می کند، در مقابل با جبران افراطی این طرحواره، آن قدر کار کند تا به چشم کارفرما و مراجع قدرت، خوب و مناسب یا حتی فراتر از آن جلوه کند. از طرفی اگر تنها طرحواره ی نقص و شرم را تجربه کند، در عملکرد و اینکه آیا درست عمل کرده است یا خیر، دچار مشکل می شود. خود را مدام با بقیه ی افراد هم صنف خود مقایسه می کند که اغلب هم مقایسه ی ناعادلانه ای است. اجازه می دهد دیگران او و کارش را ناارزنده سازی کنند.
در پی این ناارزنده سازی ها، حس شکست و باور بر اینکه واقعا بی کفایت و بی عرضه است، نیز به فرد دست می دهد. در نتیجه، یا در تله ی “من خوب نیستم” گرفتار می شود که خود، به تنهایی برای فرسودگی می تواند کافی باشد. یا برای جبران این حس بسیار بد، دست به کار فرسایشی، بی وقفه، بدون برنامه و نقشه و بی حساب و کتاب می زند، که این نیز خود، یکی از علت های فرسودگی شغل در بلند مدت است.
ساعت کاری زیاد
گاهی فرسودگی شغلی حاصل از زمان طولانی حضور در کار است. همین زمان طولانی صرف شده در یک کار ( چه ساعات کار طولانی و چه سابقه کار طولانی در یک کار ثابت) می تواند در بلند مدت فرد را دچار فرسودگی کند. فردی که دچار چنین موردی در زندگی خود می شود، باید تلاش کند تا جای ممکن کار خود را هوشمندانه تر با زمان صرف شده کمتری دنبال کند.
گفت و گو در جمع
گفت و گو های های منفیِ در جمع حاصل از کار بیهوده و بی ثمر، به شدت مُسری است. به طوری که وقتی در یک جمع پنج- شش نفره ی همکاران، صحبت از سختی و کار پرفشار و زورگویی های کارفرما می شود، کمتر کسی در مورد محتوای سخن، مقاومت می کند. به قول اریک برن در کتاب بازی ها، بازیِ” مال من بزرگتره” را راه می اندازند و تا زمانی که مطمئن نشوند به دیگران ثابت شده که چقدر در سختی و فلاکت کار می کنند، دست از غرزدن و ناله کردن بر نمی دارند.
همه ی آدم ها دوست دارند خود را بدبخت تر، ضعیف تر و نالان تر نشان دهند. حال اگر در بین صحبت ها هم یک نفر پیدا شود و بگوید: “خدا رو شکر، اوضاع مرتب است، همه ی شرایط بر وفق مراد است،” معمولاً با وی برخورد می شود و طوری با او برخورد می شود که تو هم باید مثل ما باشی. چون دنیای آدمی، همیشه تمایل به یک دستی و یک رنگی داشته است.
برای همین اگر یک نفر آن میان از جای خود بلند شود و خیلی سماجت وارانه، بر حرف خود بایستد که من خوبم، اوضاع کار هم عالیست، همه با نگاهشان، او را سرشار از ناسزا می کنند که تو چه دلت بخواهد و چه دلت نخواهد، باید با ما همراه شوی.
همان طور که پیش تر اشاره کردیم، این فرسودگی و محتوای منفی، می تواند سرایت پذیر باشد و ناخواسته هر جایی که خواست، اصابت کند. در نتیجه برای بیرون راندن این حس، انرژی زیادی از افراد گرفته می شود.
در آخر، قرار گرفتن در یک چرخه ی منفی بناست به اجبار آدمی را فرسوده کند. مگر اینکه به کل در این تلاش باشیم که رویه را با کمک گرفتن از افراد متخصص عوض کنیم.
