استرس شغلی و رابطه ی آن با فرسودگی شغلی
به طور قطع بین استرس شغلی و فرسودگی شغلی رابطه مستقیمی وجود دارد. هر چقدر استرس شغلی در فرد بالاتر باشد، احتمال اینکه دچار فرسودگی شغلی شود، بیشتر است.
تعریف استرس
استرس در منابع مختلف، با عنوان پاسخی که ما به فشار روانی در زندگی می دهیم تعریف می شود. از طرفی در لغت نامه های مختلف تحت عنوان فشار روانی یا تنش روانی معنا شده است.
در جهان امروز استرس جزء جدایی ناپذیر زندگی به شمار می آید. بخصوص اگر در مسیر زندگی دچار تغییرات اساسی، تحول یا بحران شوید، حتما حداقل یک بار تجربه استرس را داشته اید. استرس به میزان کم می تواند باعتث پویایی و حرکت رو به جلو در فرد شود. اما اگر از یک میزانی فراتر رود، می تواند آسیب های جبران ناپذیری را برای فرد به دنبال داشته باشد.
وقتی وظایف شغلی از حد توان یک فرد، شایستگی ها و ویژگی های شخصی فرد بیشتر باشد، فرد قدرت و توانایی لازم جهت مدیریت و به سرانجام رساندن آن ها را ندارد. مخصوصا وقتی که مهلت ارائه ی کار کم و فشرده باشد. ممکن است فرد از پس فشار کاری زیاد و زمان کمی که به آن کار اختصاص داده شده، نیاید.
در نهایت به علت فشار کاری و عدم توانایی در مدیریت زمان و … فرد ممکن است مابین راه نتواند به درستی راه را ادامه دهد. این عدم توانایی درانجام امور مختلف منجر به ایجاد استرس شغلی در فرد می شود.
نشانه های استرس
نشانه های استرس به چهار بخش جسمانی، هیجانی، رفتاری و هیجانی تقسیم می شود.
نشانه های جسمی
سردرد، سوء هاضمه (مشکلات گوارشی)، درد و گرفتگی گردن و شانه ها، ضربان قلب سریع (تاکی کاردي)، درد معده، عرق کردن کف دست، نفس نفس زدن، تند و سطحی نفس کشیدن، سرد شدن دست وپا ، بی قراري ، سرگیجه ، وزوز کردن گوش، زود خسته شدن ، یبوست ، تنش عضلانی و اسهال.
نشانه های هیجانی
زودرنجی، عصبی بودن، اضطراب، خستگی و کسالت، به سادگی به گریه افتادن، فشار مفرط، خشم ، تنهایی ، کلافگی ، غمگینی، احساس افسردگی،احساس ناتوانی و درماندگی.
نشانه های شناختی
مشکل در تفکر ، ناتوانی در تصمیم گیري، مشکل در تمرکز ، نگرانی دایمی ، فراموشکاري ، از دست دادن حس طنز، خودسرزنشگری، از دست دادن خلاقیت، بدبینی، توقع بیش از حد دیگران.
نشانه های رفتاری
بی اشتهایی یا کم اشتهایی، تغییر در الگوی خواب( بیخوابی، بدخوابی، تاخیر در به خواب رفتن و …)، تغییر در الگوی عادات روزانه فرد( مانند ورزش، پارک رفتن، سینما رفتن، قطع معاشرت با اطرافیان و…).
استرس شغلی
استرس شغلی، انبار شدن عوامل استرس زا و فشارآفرین مربوط به کار است که بر عملکرد فرد تاثیرگذار است. استرس شغلی میتواند به عنوان پاسخ های فیزیکی و احساسی مضر تعریف شود و زمانی رخ دهد که وظایف شغلی با توانایی های فردی کارکنان یک مجموعه همخوانی ندارد. استرس شغلی در مدت زمان طولانی می تواند منجر به آسیب به سلامت جسمی- روانی فرد شود.
اگرچه تمامی شغل ها به نوعی با استرس شغلی سروکار دارند، امّا مشاغلی که با سلامت و انسان در ارتباطند، بیشتر با مسئله استرس دست و پنجه نرم میکنند.
استرس شغلی بر کارکرد اجتماعی افراد نیز تاثیرگذار است که خود این عامل می تواند عملکرد فرد در سازمان را تحت تاثیر قرار دهد. این مسئله در فرد، نشانه هایی دارد که اکثر آن ها با مفهوم استرس ( به صورت عمومی)، کاملا مشابه است. اما برخی از نشانه های آن مختص بحث استرس شغلی است که در استرسِ تنها، دیده نمی شود.
مصرف بیش از اندازه مشروبات الکلی، رفتار پرخاشگرانه شدید با همکاران یا اعضای خانواده، پرخوری یا بی اشتهایی عصبی، افزایش حوادث و پیامدهای منفی در محیط کاری، غیبت در کار یا ترک کار از جمله مهمترین نشانه های استرس شغلی است.
فرق استرس و اضطراب
به یاد داشته باشید استرس و اضطراب، با هم تفاوت های جزئی دارند. زمانی که منبع استرس زا مثل پیداکردن شغل مناسب، کنکور، بیماری، و… رفع شود، استرس برطرف می شود. در حالی که اضطراب حالت مزمن تر و طولانی تری دارد و با برطرف شدن منبع استرس زا رفع نمی شود. طبیعی است که باید از مداخلات تخصصی رواندرمانی و دارودرمانی در این زمینه بهره جست تا بهترین نتیجه را دریافت کنید.
در آخر :
در صورتی که فرد دارای نشانه های استرس شغلی بوده و بی اطلاع باشد، یا از این موضوع اطلاع داشته باشد، امّا از کنار این مسئله بی تفاوت گذر کند، ممکن است جمع شدن استرس های پی در پی روی هم، بتواند منجر به فرسودگی شغلی در طولانی مدت شود.
در نتیجه باید به موقع در امر استرس، بخصوص در مورد استرس شغلی رسیدگی و در صورت نیاز، مداخله تخصصی صورت پذیرد تا از مشکلات احتمالی در آینده از جمله موضوع فرسودگی شغلی پیشگیری کرد.
